In dit artikel lees je …
… wat stress precies is.
… hoe chronische stress ontstaat.
… wat de gevolgen van chronische stress op de hersenen en het lichaam zijn.
… hoe je met bewegen stress kan verminderen.
- Contact opnemen
- info@bewegenvoorjebrein.nl
Effecten van stress op de hersenen | Bewegen voor je Brein
Wat is stress?
Stress is eigenlijk een lichamelijk reactie op een situatie die mogelijk gevaarlijk is. Onze hersenen beoordelen namelijk in iedere situatie of er gevaar dreigt. Als er geen alarmsignalen komen, ervaren we geen stress. Maar zijn die signalen er wel? Dan gaat ons zenuwstelsel het lichaam automatisch voorbereiden op ‘vechten, vluchten of bevriezen’.
Allereerst maken onze bijnieren adrenaline aan. Daardoor spannen de spieren zich aan, versnelt de hartslag en stijgt de bloeddruk. Als de situatie na enkele minuten bedreigend blijft, gaat onze bijnierschors cortisol aanmaken. Cortisol is een stresshormoon. Het zorgt er onder andere voor dat we emotionele ervaringen beter onthouden. Dat wil zeggen dat als je iets meemaakt waarbij je een sterke emotie voelt, je geheugen dit extra goed opslaat. Daardoor kunnen we in de toekomst gevaarlijke situaties vermijden die ooit veel angst in onze hersenen veroorzaakten.
Het is normaal dat je lichaam met stress reageert op een bedreigende situatie. Dat is niet erg, zolang de reactie binnen enkele minuten afneemt. Stress wordt pas een probleem als het chronisch (langdurig) optreedt.
Daarbij is het goed om te begrijpen dat onze hersenen situaties vaak als bedreigender zien dan ze echt zijn. Ooit leefden we namelijk in een omgeving waar geritsel in de bosjes kon betekenen dat er een hongerig beest in de buurt was. Onze leefomgeving is nu veranderd, maar ons brein reageert nog steeds op dezelfde manier. En daardoor kan je brein een vervelende e-mail of volle agenda als groot alarmsignaal labelen, terwijl je helemaal niet in levensgevaar bent. Je lichaam wordt dan – onnodig – voorbereid op vechten, vluchten of bevriezen. Ons leven zit dus vol situaties die een lichamelijke stressreactie kunnen opwekken. En chronische stress ligt dan op de loer.
Hoe werkt chronische stress precies?
Door chronische stress verandert uiteindelijk de structuur van onze hersenen (onder voetnoot 1 lees je hoe dat proces neurologisch precies werkt). Bij langdurige stress blijft ons lichaam namelijk teveel cortisol produceren. Cortisol is een neurotoxische stof, die bij te grote hoeveelheden in het bloed de hippocampus beschadigt. En een ontregelde hippocampus levert problemen op. De hippocampus remt normaal gesproken onder andere de hypothalamus, die invloed heeft op de HPA-as (Hypothalamic Pituitary Adrenal Axis). Dit wordt ook wel de stress-as genoemd en is een belangrijk ‘feedback-systeem’ dat stress regelt. Zie het als een thermostaat die meet hoeveel stress er is, waarna het de reactie (aanmaak van cortisol) bijstelt. Wordt de HPA-as geremd door de hypothalamus? Dan neemt de aanmaak van cortisol af: de stress trekt weg. Maar wordt de HPA-as onvoldoende geremd? Dat zorgt ervoor dat er meer cortisol wordt aangemaakt: de stress houdt aan of wordt erger. Daardoor ontstaat een vicieuze cirkel: stress leidt tot meer stress door een toegenomen en blijvende productie van cortisol, wat tot meer stress leidt, etc.
Kortom:
- Chronische stress betekent teveel cortisol
Teveel cortisol ontregelt de hippocampus
Een ontregelde hippocampus remt de hypothalamus onvoldoende
De ontregelde hypothalamus remt de HPA-as te weinig
De onvoldoende geremde HPA-as blijft aansturen op de aanmaak van cortisol
Teveel cortisol ontregelt de hippocampus
Etc…
Stress en negatieve emoties
In het bovenstaande filmpje vertelt dr. Erik Scherder waarom stress samengaat met negatieve gevoelens. Samengevat werkt dat zo:
- Stress start in de hypothalamus
- De hypothalamus maakt stresshormoon cortisol aan
- Cortisol activeert de hippocampus, want die moet stress afremmen
- Bij teveel stress raakt de hippocampus dus overwerkt.
Een overwerkte hippocampus uit zich ook in geheugenproblemen, depressie en angststoornissen. Dit is dan ook de reden dat veel mensen die last hebben van bijvoorbeeld langdurige stress of burn-out geheugen- en concentratieproblemen hebben. - En teveel stress beschadigt de frontale lob, die de amygdala moet remmen
- De amygdala wordt onvoldoende geremd
- Een ongeremde amygdala ontketent negatieve emoties
- Negatieve emoties wakkeren stress aan in de hypothalamus
En de cirkel is rond…
Wat zijn de gevolgen van chronische stress op de hersenen?
Het is goed dat ons lichaam in gevaarlijke situaties een stressreactie geeft. Het helpt ons om veilig te blijven. Maar heb je langere tijd stress? Dan levert dat problemen op voor ons brein. Het heeft invloed op hoe we ons voelen, maar ook op onze gezondheid.
Depressie, burn-out en anststoornissen
Langdurige stress hangt samen met depressie, burn-out en angststoornissen. De hormoonhuishouding is namelijk verstoord, hersengebieden zijn ontregeld en soms zelfs beschadigd en verschillende systemen werken niet zoals normaal.
Stress en psychische klachten werken elkaar vaak ook in de hand. Dat is het geval wanneer de stress bijvoorbeeld tot meer angst, paniek en somberheid leidt – wat weer tot stress leidt. Daarom is het zo belangrijk om stress te verminderen als je last van psychische klachten hebt.
Verlies aan hersenmassa
Uit een onderzoek aan de universiteit van Yale blijkt dat chronische stress ook leidt tot een verlies aan synaptische functies. Synapsen zijn de plaatsen waar de overdracht van elektronische signalen tussen verschillende hersencellen plaatsvindt. Het verlies aan synaptische functies zou dan weer leiden tot een verlies aan grijze massa in de prefrontale cortex. Dat is het gebied dat cognitieve en emotionele taken heeft, zoals het nemen van beslissingen, plannen, sociaal gedrag regelen en impulsbeheersing.
Een verlies aan grijze massa in de prefontale cortex levert problemen op. Normaal gesproken remt dit deel de delen in de hersenen die onze emotionele responsen aansturen. De prefontale cortex regelt namelijk onze cognitieve functies, en om dat goed te kunnen doen moet er emotionele beheersing zijn.
Ook dempt de prefontale cortex het deel dat bij stress moet inschatten of een situatie bedreigend is. Wanneer de massa in de prefrontale cortex afneemt, wordt dus ook de angstrespons bij stress minder goed onder controle gehouden. Anders gezegd: op den duur kan stress tot angstklachten leiden.
Ook kan een verlies aan grijze massa in de prefontale cortex een negatieve invloed hebben ons geheugen en op de manier waarop we dingen aanleren.
Verhoogde angstrespons
Chronische stress kan leiden tot snellere en hevigere reacties op angst. Dat werkt zo: de verbinding tussen het emotieregulerend systeem en het geheugen wordt sterker door de stress. Chronische stress veroorzaakt namelijk een verlies aan grijze massa en een teveel aan witte hersenstof (zie het vorige kopje). Deze combinatie kan schadelijk zijn voor ons rationele (verstandelijke) en emotionele systeem. Het kan zelfs angst- en stemmingsstoornissen in de hand werken. Door de versterkte verbinding tussen het ‘emotiecentrum’ en het geheugen worden angstresponsen namelijk ook veel sneller en heviger. Dat is bijvoorbeeld wat er gebeurt bij mensen met een posttraumatische stressstoornis.
In feite gaat het om een soort sensitisatie: de reflexen op prikkels worden sterker. De hersenen van mensen die lange tijd onder grote stress hebben gestaan, ontwikkelen na verloop van tijd een overgevoeligheid voor stressors (stress-prikkels). Door die overgevoeligheid lokken ook kleine prikkels dan enorm hevige stress- en angstreacties uit.
Een verlaagd immuunsysteem
Chronische stress verzwakt je immuunsysteem – en dat heeft ook gevolgen voor de hersenen. Een verzwakt immuunsysteem betekent dat je vatbaarder bent om ziek te worden. Je immuunsysteem regelt namelijk dat virussen, bacteriën en andere ‘indringers’ onschadelijk worden gemaakt. Ook zorgt het ervoor dat er van alles hersteld en opgeruimd wordt in het lichaam en het brein. Heb je dus lange tijd veel stress? Dan gaat je weerstand omlaag en dat zorgt er bijvoorbeeld voor dat herstel- en opruimwerk minder goed wordt uitgevoerd in de hersenen.
Wat doet stress met het lichaam?
Chronische stress heeft niet alleen effecten op het brein en de geest. Het heeft verschillende negatieve effecten op je hele lichaam. In het onderstaande, Engelstalige filmpje leer je in rap tempo over deze negatieve effecten.
Enkele van deze effecten zijn:
- – Hogere bloeddruk en meer risico op hartproblemen
- – Gevoelige maag en darmen
- – Verhoogde eetlust en moeite met het kwijtraken van vet
- – Hoofdpijn en gespannen spieren
Hoe kan ik met sport en bewegen stress verminderen?
Chronische stress heeft dus veel negatieve effecten op hoe je je voelt en hoe gezond je bent. Daarom is het belangrijk om een teveel aan stress te voorkomen.
Sporten en bewegen helpt daar enorm bij. Dat werkt onder andere op deze manieren:
- De toename van endorfine– het snelst werkende anti-stress hormoon – en verbetering van het endorfinesysteem door sporten en bewegen.
- De toename van de productie van BDNF, oftewel brain-derived neurotrophic factor.
Steeds meer mensen gebruiken sport en bewegen als manier om bijvoorbeeld depressie, burn-out en angststoornissen tegen te gaan. Het is goed om te beseffen dat bij veel psychische klachten en stoornissen stress een onderliggende rol speelt. Dat betekent dat werken aan het verminderen van stress en het verbeteren van je psychische gezondheid hand in hand gaan.
Wil je wel meer sporten en bewegen om stress te verminderen, maar heb je behoefte aan tips hóe je dat doet? Lees hier alles over in beweging komen en blijven.
Voetnoot 1.
Hoe de veranderingen in de hippocampus precies verlopen, brachten Daniela Kaufer, professor in de Biologie aan de Universiteit van Berkeley, en haar collega’s in kaart. “In de hersenen kunnen we grosso modo twee soorten cellen onderscheiden”, zegt Kaufer. Enerzijds is er de grijze hersenstof: de cellen en neuronen die informatie verwerken en opslaan. Anderzijds is er een witte hersenstof. “Dat zijn de zenuwcellen en vezels die zorgen voor de vlotte overdracht van elektronische signalen tussen de hersencellen.” Een teveel aan witte hersenstof versnelt de overgang van prikkels tussen bepaalde delen van de hersenen. Uit het onderzoek van Kaufer blijkt dat chronische stress de ontwikkeling van witte hersenstof stimuleert, terwijl het de productie van grijze hersenstof afremt. Daardoor ontstaat er in bepaalde delen van de hersenen – met name in de hippocampus – het gebied dat onze emoties en ons geheugen reguleert – een overvloed aan de witte signaalstof. “Die overvloed verstoort er de communicatie en de timing van informatieoverdracht tussen hersencellen.”
Bron: De Morgen
33 reacties
Ook in Nederland wordt hiernaar onderzoek gedaan. Zo promoveerde Steven van der Werff in januari 2017 op zijn onderzoek gericht op de volgende vragen: Wat gebeurt er in het brein na blootstelling aan heftige stress, en waarom veroorzaakt dat bij sommigen meer problemen dan bij anderen? Hij vergeleek hiervoor onder andere MRI-hersenscans van verschillende groepen mensen. Zie voor meer informatie https://www.lumc.nl/over-het-lumc/nieuws/2017/januari/promotie-van-der-werff-stress
Interessant. Is er ook iets bekend over of dit effect ook weer ongedaan gemaakt kan worden?
Hallo Ronald, dank voor je vraag. Kun je even toelichten over welk effect (wat wel of niet ongedaan gemaakt kan worden) je het hebt? Dan kunnen we je vraag mogelijk beter beantwoorden.
Wanneer je de video tot op het einde uitkijkt, hoor je dat de effecten kunnen geneutraliseerd worden dankzij beweging en meditatie. Beweging wekt chemische stoffen op die voor dat herstel zorgen en meditatie/mindfulness gaat de amygdala herstellen. Zo kan je je brein helen, maar het vergt enige volharding als er veel schade is.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de grijze hersenstof tijdens een burn-out toch weer sneller toeneemt?
Onder andere door op de juiste intensiteit te sporten, om daarmee de extra productie BDNF te genereren.
Zie https://www.bewegenvoorjebrein.nl/psychische-klachten-verminderen/burnout/#1496402117868-96c54b9e-62ec
[…] Bronvermelding: Prof. Dr. Erik Scherder, https://www.bewegenvoorjebrein.nl/psychische-klachten-verminderen/burnout/effecten-van-stress-op-de-h… […]
Ik heb al mijn hele leven belachelijk veel stress. De relatie tussen mijn moeder en mij is nooit goed geweest. ik heb inderdaad daardoor enorm gevoelig geworden voor stress. ik heb ook belachelijk veel ongeluk, nog erger dan vrijdag de 13de. dit veroorzaakt steeds meer stress. ik doe al zo veel om de stress te verminderen en wist nog niet dat ik dat deed. alles wat ik deed in de dag leek mij goed te doen, maar ik was er zelf van onbewust dat die dingen mij stress hielpen verminderen.
deze site met die filmpjes helpen enorm. ik weet nu wat ik allemaal moet doen om mijn stress te verminderen. want ik heb al last van alle symptomen van het eerste en het derde filmpje. dus ik heb geen tijd te verliezen.
Ik ben sinds september aan extreme stress bloot gesteld geweest. Rond de kerst kwam dit tot een enorme climax met veel angst- en paniekaanvallen, verhoogde hartslag en ontstond er een enorme piep in mijn oor. Ik heb 2 dagen enorm veel electrische schokken onder mijn schedel gevoeld, alles bleef prikkelen. Ook kan ik vanaf dat moment niet meer in en doorslapen, maar word ook niet moe als ik niet slaap (kan nu alleen met medicatie in- en doorslapen) en mijn emoties zijn totaal verdwenen. De paniekaanvallen zijn inmiddels 2 maanden verdwenen en ik voel geen angst of stress meer en kan ook niet schrikken.
MRI heeft niks uitgewezen. Kan dit alles met bovenstaand artikel te maken hebben en is herstel mogelijk?
Hallo Saskia, oorsuizen en piep in de oren is een bekend gevolg bij chronische stress. Ook de overige symptomen die je beschrijft kunnen mogelijk samenhangen met die extreme stress die je hebt opgelopen. Je slaapprobleem komt daar nog eens bovenop, dus daar moet je echt als eerste een goede weg in vinden (slaap is essentieel). Persoonlijk geloof ik wel in de mogelijkheden voor herstel. Zoek daarvoor wel goede begeleiding, gericht op je slaap, je ademhalingspatroon en ontspanningsoefeningen en matig intensief bewegen. Mocht je daarin nog advies willen, laat het gerust weten, dan rijken we je wat opties aan.
Ik herken dit zo…slaap al maanden slecht maar mis het moe…gevoel . Jaloers op mijn dommelende man op de bank..waar is dat gevoel gebleven??.. zit nu aan de hcl amyltriptiline 20 mgg maar heb meer bijwerkingen dan baat. Al ontspannen de spieren wel beter. Graag tips voor het slapen met een gestreste brein
Hallo Juul, uiteraard zijn er op het internet erg veel tips te vinden. Op mijn eigen website heb ik er een aantal verzameld, die zich in de afgelopen jaren bewezen hebben; zie https://loopjezelfbeter.nl/slapen Ik hoor graag of er iets bij staat wat nieuw voor je is en wat je de moeite waard lijkt om te gaan uitproberen. Groet, Han
Acceptatie en rust zijn je belangrijkste medicijn. Wij mensen komen steeds verder van onze oorspronkelijke natuur, door de toenemende techniek en het altijd maar aan staan (FOMO) en haast hebben, zitten we vol met stress, de hele dag door in de vecht en vlucht houding! Je brein is overprikkeld en dat zal z’n tijd nodig hebben om te helen, daarvoor zal je je leefstijl drastisch moeten aanpassen. Hoe? Daar heb je moed voor nodig. Moet je je grenzen kennen en moet je voldoende rust momenten inlassen, misschien ander werk zoeken en een rustiger leven gaan leiden. Ga ook niet sporten als een gek, maar gewoon rustig wandelen in de natuur of wat hardlopen. Ademhalingsoefeningen en koude douches kunnen helpen. Probeer eens een tabletje Gaba plus voor het slapen gaan. Praat met mensen die er verstand van hebben.
Saskia,
Ik heb precies hetzelfde probleem. Ben jij inmiddels al wat verder gekomen in je zoektocht?
Groetjes DIDI.
Is het mogelijk, met een normale ( contrast) mri van het hoofd, om te zien of er meer of minder grijze stof aanwezig is in de prefrontale cortex?
Hallo!
Super interessant verhaal.
Ik heb zelf een jaar geleden de diagnose ADD gekregen en ik kom net uit een burn-out. Als ik dit verhaal lees dat herken ik heel veel van het ”gekrompen brein” als symptomen van mijn ADD, want deze aandoening wordt veroorzaakt door slechte communicatie tussen de hersencellen (als ik het goed heb) en veroorzaakt sociale, concentratie, planning en andere genoemde problemen. Hoe ligt dit verband? Kan het zijn dat ik de diagnose heb gekregen doordat ik de symptomen van chronische stress mee draag, of is ADD een andere oorzaak van het zelfde effect wat je daardoor ook gevoeliger maakt voor stress? Zijn de eerder genoemde oplossingen voor de stress dan ook effectief op ADD om dat beter te maken of staat dat er los van?
Veel vragen.. Ben heel benieuwd naar het verband tussen beide onderwerpen.
Alvast bedankt!
Hallo, ik heb ook hetzelfde probleem, al jaren stress, netelroos, ook uiting van stress, burn out, overprikkeld.
Wordt wel bang als ik zie wat dit met je hersenen kan doen. Ik slaap ook al heel lang slecht waarvan de laatste 9 mnd heel slecht. Ik wil geen pillen, maar heb nu slaappil lorazepam genomen. Voel me daar niet fijn bij, ben meer van natuurlijke middelen. Merk dat angsten en depressiegevoel verergeren naarmate alles langer duurt. Ook ik heb oorsuizen, piepende oren, verhoogde hartslag etc. Han Baeten: jij had nog adviezen las ik uit je comment op Saskia. Zou je die ook maar mij kunnen mailen? Ik ben de wanhoop soms nabij en als ik dit lees , moet ik toch iets doen. En eigenlijk snel. In het reguliere zetten ze je al snel aan antidepressiva. Maar dat is de oplossing niet. En waar kun je zo’n scan laten doen? Zodat je werkelijk weet hoe het met je hersenen en dat grijze stofje zit?
Hallo Femke,
Dank voor je reactie en zo te lezen heb je al veel te lang veel te heftige (stress)klachten. Mijn advies zou zijn om professionele hulp te zoeken voor je stressklachten, waarbij bewegen een onderdeel van de begeleiding vormt. Daarmee zullen je hersenen geholpen worden te herstellen.
Kijk daarvoor eens op https://www.bewegenvoorjebrein.nl/psychische-klachten-verminderen/burnout/#1495223397809-648a438d-48c5
Ik hoor graag wat je van mijn advies vindt. Ik denk graag met je mee.
Met sportieve groet,
Han Baeten
Wat als je zo gestresst bent en zoveel cortisol hebt opgebouwd dat je niet meer kunt slapen. Niet slapen zorgt voor opbouw van cortisol. Vicieuze cirkel.
Ik beweeg al veel en ik eet gezond, maar ik slaap niet.
Ik ben ten einde raad. Ik wil weer slapen.
Elk advies is welkom.
Hallo Lianne, de hoeveelheid en ook de kwaliteit van je slaap is inderdaad superbelangrijk. Een onderwerp wat je zeker ook eens met je huisarts moet gaan bespreken, als je dat niet al gedaan hebt. Kijk vooral eens op https://loopjezelfbeter.nl/slapen voor de nodige tips en trucs die je mogelijk nog niet geprobeerd hebt. We horen graag of je iets gehad hebt aan dit advies.
Met sportieve groet, Han Baeten
Mind blown, dit had ik 5 jaar eerder mogen weten!
Ik heb dit gelezen en ik begrijp mezelf nu zoveel beter!
Ik ben van een vrolijke extreme Sporter naar op bed liggen en niets meer doen gegaan en ik ben by psygologen geweest die totaal geen verstand van zaken hadden maar wel van het versturen van rekeningen
Mocht jij stress hebben of een depressie
Elemineer jouw stressgevende factor en stop niet met bewegen!
Beweging samen met meditatie is de beste tip die ik van mn leven heb gehad!!!
Hallo,
Ik ben een stress gevoelig type, elke dag pijntjes, stijve spieren, slecht slapen etc. Jaren geleden heb ik een bloedonderzoek laten doen waaruit bleek dat mijn cortisol veel te nog was. Ik ervaar al enige tijd een ontzettend vol hoofd. Ik heb het gevoel dat er geen nieuwe informatie meer bij in kan, concentratie is niet meer wat het geweest is en onthouden is ook een ding. Toen ik studeerde heb ik ook zo’n dergelijke periode gehad maar dit is toen weer over gegaan. Nu ben ik weer met een studie begonnen, maar door het volle hoofd gevoel merk ik dat ik erg onzeker ben over mijn kunnen.
Ik weet niet meer wat te doen
Hallo Nienke, op grond van je verhaal verwacht ik dat je erg gebaat zult zijn bij bewust investeren op leren fysiek echt te ontspannen in combinatie met regelmatig gematigd intensief sporten. Een in stress gespecialiseerde coach hierbij betrekken is vaak geen overbodige luxe. Laat me weten als je daarin nog een advies zou willen.
Ik hoor graag wat je van deze reactie vindt.
Met sportieve groet,
Han Baeten
Mijn vraag is kan je van een burn out spijsverterings problemen krijgen,ik moet antidepressieven nemen,ik ben wel depressief,maar zal dat mijn darmproblemen oplossen,darmen blazen op na eten,ik weet het echt niet meer,wil eigenlijk die niet nemen,maar zal wel moeten,ik zou graag je mening weten ,
Hallo Marie,
Chronische stress (oorzaak van burn-out) heeft zeker ook invloed op je darmen en waarschijnlijk ook op je darmflora. Een orthomoleculair voedingsdeskundige (of arts) zou je eens kunnen consulteren met jouw vraag. Dan krijg je een heel gericht voedingsadvies wat je verder gaat helpen.
En natuurlijk moet je ook aan de slag met de nodige ontspanning (waaronder ook de juiste ademhaling).
Ik hoor graag als je aanvullende informatie wilt ontvangen.
Mvg, Han Baeten
@Marie e.a. Ik heb ook een Burnout gehad in 2013 & 2018. Bij de laatste heb ik ook een orthomoleculair arts bezocht. Ik had al jaren opgeblazen gevoel, krampen, slechte ontlasting etc. M’n darmen namen voedingsstoffen niet meer goed op(lekkende darm) en m’n darmflora was daardoor totaal ontregeld(teveel slechte darmbacteriën). Aangepaste voeding bv veel meer groente en fruit, goede vetten, geen gluten, geen melkproducten, minder (rood) vlees, geen/minder toegevoegde suikers, smaakversterkers etc etc aangevuld met essentiële supplementen hebben mij echt enorm geholpen. Ik voel me fitter, scherper in m’n hoofd, meer energie, hooikoorts verdween voor 85%, viel af, cognitief had ik we baat bij en m’n darmflora was hersteld. Een slechte darmflora heeft direct effect op je brein. De slechte darmflora geeft stofjes en signalen af naar het brein waardoor je sneller prikkelbaar bent, gestresst, vermoeid, slechte concentratie hebt etc. Op lange termijn zou dit nog meer problemen kunnen veroorzaken, ontstekingen etc. Ipv antidepressieva zou men eerst eens met de darmen door een goede leefstijl aan de slag moeten. Dat zou al veel van die pillen schelen. Maar helaas is de westerse maatschappij nog teveel ingericht op medicijnen ipv leefstijl darmgezondheid bekijken. We eten te weinig pure voeding, teveel is bewerkt of gemanipuleerd. We moeten meer naar de badis, dat zou een hoop ziektes (suikerziekte, obesitas, allergieën, geestelijke aandoeningen, kanker etc etc) kunnen voorkomen of genezen. Er valt nog een hoop te winnen. Maar bij mij is het besef er gekomen door zaken flink aan te pakken. Is niet makkelijk in het begin maar kan zoveel winst opleveren. Geweldig.
Hallo Michael, bedankt voor je bijzonder waardevolle reactie. Ik ben het persoonlijk helemaal met je eens. Als runningtherapeut begeleid ik vooral mensen met burn-outklachten en in die trajecten werk ik standaard samen met een orthomoleculair voedingsdeskundige. Zij doet aan het begin van een traject een uitgebreide intake + bloedtest. Op grond hiervan krijgen mensen een voedingsadvies en eventueel advies voor supplementen.
Bewegen is natuurlijk goed, maar niet het enige wat aandacht behoeft bij herstel van burn-outklachten.
Beste Han Baeten,
Ik kamp al maanden met chronische overprikkelingsklachten. Tintelingen in ledematen en oorsuizen. Daarnaast ook depressieve gevoelens en een angststoornis. Het filter is weg. Emotionele dingen komen veel harder binnen en trek me ook zaken van andere mensen veel meer aan. Oorzaak is deels bekend. Ik ben mezelf voorbij gelopen op verschillende fronten. Ik krijg hulp en gebruik medicatie om weer wat positiever in het leven te staan. Heb jij of iemand nog meer tips om mezelf weer in balans te krijgen/brengen?
Hallo Ruud, uiteraard horen deze vragen ook bij je huisarts thuis.
Mocht je behoefte hebben aan verdere praktische hulp kijk dan eens op de websites van de volgende organisaties, die gespecialiseerd zijn in een actieve aanpak bij stress en burn-out: BoFit, Instatera, Liberi, Ruud Meulenberg Training en Coaching en Stap uit je burn-out.
Ik hoor graag welk van de vier je het meest aanspreekt.
Met actieve groet,
Han Baeten
Beste Han,
Ik ben 67 en heb al verscheidene malen een burn-out gehad. Ik ben altijd een sterk en veerkrachtig iemand geweest en na elke burn-out heb ik mij weer opgewerkt. Ik heb veel meegemaakt in mijn leven waaronder enkele traumatische situaties. Ik heb veel gelezen over positief denken (ik ben van nature positief ingesteld) en neuroplasticiteit en dat heeft mij iedere keer steeds geholpen om uit de burn-out te komen. Maar nu vraag ik mij af of het herstel een keer op kan ophouden? Of als ik het positief formuleer, is er nog hoop op herstel?
Hallo Wietske, ik ben net als jij ook vrij positief ingesteld en ga er daarom ook vanuit dat er ook voor jou natuurlijk herstelmogelijkheden zijn. Uieraard heb je meer kans op dat herstel als je daarvoor de juiste dingen doen (of laat). Dus op de juiste manier ‘werken’ aan dat herstel vergroot natuurlijk de kans op dat gewenste hersel. Dat werken aan dat herstel kan op verschillende (elkaar soms aanvullende) manieren. Kijk daarvoor eens naar het model op https://loopjezelfbeter.nl/burnout/spindiagram
Soms helpt het om bij dat ‘werken aan het verdere herstel’ deskundige begeleiding in te zetten. Neem gerust contact met ons op als je hierin geadviseerd zou willen worden.
Ik hoop dat je iets hebt aan deze reactie. Ik hoor het graag van je.
Groet, Han
Beste Wietske
Ook ik als 54 jarige vrouw net als u een zeer bewogen ingewikkeld leven en nu al twee jaar ” revaliderend” van een enorme burnout door langdurige emotionele overbelasting door o.a intensieve mantelzorg. Wat een eenzame weg is dit om te belopen ( of liggen) Ik hoop dat u er wederom bovenop komt . Ik heb noodgedwongen de harde les moeten leren om mezelf op de eerste plaats te zetten, iets wat ik niet kon. Liefde voor anderen ten koste van jezelf is echt verkeerd. Vriendelijke groet!
Wat een hoop duidelijke informatie in zo,n kort filmpje. Wat langdurige stress kan vernietigen is onvoorstelbaar .Niet iedereen kan echt sporten helaas door bijv. ziekte zoals ik ( neuromusculaire ziekte) . Ik heb als 54 jarige veel traumatische dingen in mijn leven meegemaakt en een angststoornis hierdoor ontwikkeld ( wel EMDR na dertig jaar gehad ) Ik heb jarenlang gemantelzorgd voor een dementerende moeder ik ben niet de enige die ingestort is door mentale overbelastiing. Na de dood van mijn hond , een ingewikkleld huwelijk en scheiding en de uitputtende zorg voor mijn moeder sinds 11 jaar waardoor ik nooit aan mijzelf toekwam op een dag zodaning ingstort dat ik letterlijk met draaiduizeligheid op de grond ben gevallen. Ruim een jaar last van gehad. Zo ontzettend lang burnoutsignalen negeren ondanks waarschuwingen van de proffesionals door een groot loyalliteits en verantwoordelijkheidsgvoel en een niet stoppende hulpvraag. Op een dag als boekenwurm zijnde mijn vermogen om te lezen/ focussen verloren in de bibliotheek notabene, kon geen bewegende objecten meer volgen of tv kijken. Twee jaar duurt mijn revalidatieproces inmiddels ( mijn 85 jarige moeder loopt nog steeds als een kievit) en eindelijk kan ik zoals vandaag deze lange tekst tikken zonder tig keer te moeten stoppen en wegkijken dus ik heb wel hoop dat het goedkomt ook al lig ik weer enkele dagen met fysieke uitputting plat en is het batterijtje weer leeg. Ik ben door dit alles ook mijn partner kwijtgeraakt en heb dit moeilijke gevecht anderhalf jaar in mijn eentje in isolement gedaan, en intussen toch telkens nog naar dat verpleeghuis gereden,. Onzichtbare hersenschade is wat men kan oplopen als de draaglast hoger is dan de draagkracht. Heel jammer dat ik nooit eens naar een deskundige heb kunnen gaan zoals bijvoorbeeld iemand zoals u die mij kon vertellen hoe of wat. Heb wel een aardige neuroloog en die sprak over stroomstoring in de hersenen,maarja het is niet zichtbaar en als een scannniks uitwijst wordt het lastig. Pijnlijk is het als men er dan naar neigt om chronische hyperventilatie als etiket erbij te plakken als men het ook niet helemaal weet maar hierdoor raak je niet je leesvermogen kwijt naast andere symptomen. Als je een angetstoornis hebt ben je wel al de pineut en is men bevooroordeelt. Een burnoutdeskundige zou beschikbaar moeten zijn maar ook de artsen weten echt niemand aan te wijzen, schijnbaar bestaat het niet. Ik had er veel aan gehad in elk geval.
Met vriendelijke groet.